Hukamnama Sri Darbar Sahib, Amritsar
( Jin Kia Tin Dekhia Jag Dhandhrai Laya )
ਜਿਨਿ ਕੀਆ ਤਿਨਿ ਦੇਖਿਆ ਜਗੁ ਧੰਧੜੈ ਲਾਇਆ ॥
ਬਾਣੀ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ॥
ਰਾਗੁ ਸੂਹੀ ਮਹਲਾ ੧ ਘਰੁ ੪ ॥
This verse is from Bani (holy composition) of Sri Guru Nanak Sahib Ji, documented on Ang (page) 765 of Sri Guru Granth Sahib Ji under Raga Suhi. The line translates to:
"The people whom I saw engrossed in worldly pursuits, I have brought them into the realm of meditation."
The verse is written in Raag Suhi and composed by Guru Nanak Dev Ji, the first Sikh Guru. It conveys the message of how Guru Nanak Sahib Ji observed people deeply involved in worldly affairs and aimed to guide them toward spiritual enlightenment and the path of meditation.
Hukamnama | ਜਿਨ ਕਿਆ ਤਿਨ ਦੇਖਿਆ ਜਗੁ ਧੰਧੈ ਲਾਇਆ |
Place | Darbar Sri Harmandir Sahib Ji, Amritsar |
Ang | 765 |
Creator | Guru Nanak Sahib Ji |
Raag | Suhi |
Date CE | June 29, 2023 |
Date Nanakshahi | 15 Harh, 555 |
English Translation
Ik Onkar Satgur Prasad
Rag Suhi Chhant Mahala Pehla Ghar Chautha ( Jin Kia Tin Dekhia Jag Dhandhrai Laya )
"By the Grace of the sublime Lord, Truth personified & attainable through the Guru's guidance."
O Man! The Lord, who has created this universe, maintains and looks after its sustenance as well, enabling everyone to carry out certain chores or functions in the world. The Lord has also enlightened your mind with the gift of light within your heart through His might and Grace as if the moon had shone within Your body. Whosoever had accepted the might and greatness of the Lord in lighting this candle of knowledge within, got the darkness of ignorance along with its sufferings dispelled from his person. Even the collection of virtues would appear nice when the possessor of such qualities, the True Master, is accompanying us. The Guru's Sikhs (disciples) have attained realization of the Lord- spouse by carrying out trials and proper searches, like the wedded woman, confirming the presence of her spouse. Thus such persons finally get wedded to the Lord-Spouse and merge with Him. The Lord, who has created this universe, also maintains it and enables all beings to perform their respective functions in life. (1)
I would offer myself as a sacrifice to such saints who follow different paths and customs than normal persons, so we have developed an attachment for such persons whom we have surrendered our body and mind to attain True Name in lieu. How could we forget such friendly saints, who have given us so much respect and love? We should keep such saints within our reach and inculcate love for them in our hearts, whose very sight has given us so much joy and bliss. There are all the virtues in such saints, without having any vices, which go on increasing day by day and I would offer myself as a sacrifice to those saints, who behave differently from the world. (2)
If the Guru-minded person inculcates the Lord's love in his heart, we should take the fragrance of his virtues and develop a friendship with such a person sharing his good qualities. Thus we could follow the right path of the Lord's truthfulness by getting rid of our vices and managing to attain self-realization by developing noble qualities (of pure silk) and wearing the apparel of costly silk, thus gaining an honorable position in the Lord's Presence. Thus we could drink the nectar of True Name enjoying spiritual bliss and develop such qualities of speech that wherever we go, we speak sweet and meaningful (words) language; thus taking the fragrance of virtuous deeds by ridding ourselves of worldly desires in the company of holy saints. But how could we blame anyone else for our failures when the Lord controls everything Himself?
How do we address anyone else for any wrongs done, as there is no other power capable of taking all these decisions? If someone were forgetful and had made some mistakes, while performing certain actions, then even we may contact him for his explanation. How could the Lord Himself make any mistakes when He created this universe? If someone makes mistakes then even we may approach Him for His clarification. The Lord provides us with all the worldly pleasures and joy of life without our askance, as He knows everything without even seeing, hearing, or saying and blesses us with (all types of) blissful life. O Nanak! The Lord is an embodiment of Truth, who bestows on all His benediction and decides the fruit of our actions by considering all details. How could we approach anyone else for any help as the Lord is all in all Himself and there is none else worth approaching, as none else has the power? The Lord is omnipotent and omniscient. (4-1-4)
Punjabi Translation
( Jin Kia Tin Dekhia Jag Dhandhrai Laya ) ਜਿਸ ਪ੍ਰਭੂ ਨੇ ਇਹ ਜਗਤ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਉਸੇ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਉਸੇ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਮਾਇਆ ਦੀ ਦੌੜ-ਭੱਜ ਵਿਚ ਲਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
(ਪਰ ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ!) ਤੇਰੀ ਬਖ਼ਸ਼ਸ਼ ਨਾਲ (ਕਿਸੇ ਸੁਭਾਗ) ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ ਤੇਰੀ ਜੋਤਿ ਦਾ ਚਾਨਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, (ਕਿਸੇ ਸੁਭਾਗ) ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਚੰਦ ਚਮਕਦਾ ਹੈ (ਤੇਰੇ ਨਾਮ ਦੀ ਸੀਤਲਤਾ ਹੁਲਾਰੇ ਦੇਂਦੀ ਹੈ) ।
ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਬਖ਼ਸ਼ਸ਼ ਨਾਲ ਜਿਸ ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ (ਪ੍ਰਭੂ-ਨਾਮ ਦੀ) ਸੀਤਲਤਾ ਲਿਸ਼ਕ ਮਾਰਦੀ ਹੈ ਉਸ ਹਿਰਦੇ ਵਿਚੋਂ (ਅਗਿਆਨਤਾ ਦਾ) ਹਨੇਰਾ ਤੇ ਦੁੱਖ-ਕਲੇਸ਼ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਜੰਞ ਲਾੜੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸੋਹਣੀ ਲੱਗਦੀ ਹੈ, ਤਿਵੇਂ ਜੀਵ-ਇਸਤ੍ਰੀ ਦੇ ਗੁਣ ਤਦੋਂ ਹੀ ਸੋਭਦੇ ਹਨ ਜੇ ਪ੍ਰਭੂ-ਪਤੀ ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ ਵੱਸਦਾ ਹੋਵੇ। ਜਿਸ ਜੀਵ-ਇਸਤ੍ਰੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤਿ-ਸਾਲਾਹ ਨਾਲ ਸੁੰਦਰ ਬਣਾ ਲਿਆ ਹੈ, ਉਸ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਕਦਰ ਸਮਝ ਕੇ ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ ਵਸਾ ਲਿਆ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਪ੍ਰਭੂ-ਪਤੀ ਨਾਲ ਮਿਲਾਪ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, (ਲੋਕ ਪਰਲੋਕ ਵਿਚ) ਉਸ ਨੂੰ ਸੋਭਾ ਭੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਇਕ-ਰਸ ਆਤਮਕ ਆਨੰਦ ਦਾ ਦਾਤਾ ਪ੍ਰਭੂ ਉਸ ਦੇ ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ ਪਰਗਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਜਿਸ ਪ੍ਰਭੂ ਨੇ ਇਹ ਜਗਤ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਉਹੀ ਇਸ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਮਾਇਆ ਦੀ ਦੌੜ-ਭੱਜ ਵਿਚ ਲਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।੧।
ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਸੱਜਣਾਂ ਮਿੱਤਰਾਂ ਤੋਂ ਸਦਕੇ ਹਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਉਤੇ ਮਾਇਆ ਦਾ ਪਰਦਾ ਨਹੀਂ ਪਿਆ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੰਗਤਿ ਕਰ ਕੇ ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਦਿਲੀ ਸਾਂਝ ਪਾਈ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰਮੁਖਾਂ ਨਾਲ ਦਿਲੀ ਸਾਂਝ ਪੈ ਸਕੇ ਉਹ ਸੱਜਣ ਕਦੇ ਭੀ ਭੁੱਲਣੇ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦੇ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਦਰਸਨ ਕੀਤਿਆਂ ਆਤਮਕ ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਹ ਸੱਜਣ (ਆਪਣੇ ਸਤਸੰਗੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ) ਜਾਨ ਨਾਲ ਲਾ ਰੱਖਦੇ ਹਨ (ਜਿੰਦ ਤੋਂ ਪਿਆਰਾ ਸਮਝਦੇ ਹਨ) । ਉਹਨਾਂ ਵਿਚ ਸਾਰੇ ਗੁਣ ਹੀ ਗੁਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਔਗੁਣ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਨਹੀਂ ਢੁਕਦੇ।
ਮੈਂ ਸਦਕੇ ਹਾਂ ਉਹਨਾਂ ਸੱਜਣਾਂ ਮਿੱਤਰਾਂ ਤੋਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਉਤੇ ਮਾਇਆ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਹੀਂ ਪਿਆ।੨।
(ਜੇ ਕਿਸੇ ਮਨੁੱਖ ਪਾਸ ਸੁਗੰਧੀ ਦੇਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਡੱਬਾ ਹੋਵੇ, ਉਸ ਡੱਬੇ ਦਾ ਲਾਭ ਉਸ ਨੂੰ ਤਦੋਂ ਹੀ ਹੈ ਜੇ ਉਹ ਡੱਬਾ ਖੋਹਲ ਕੇ ਉਹ ਸੁਗੰਧੀ ਲਏ। ਗੁਰਮੁਖਾਂ ਦੀ ਸੰਗਤਿ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਡੱਬਾ ਹੈ) ਜੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਡੱਬਾ ਲੱਭ ਪਏ, ਤਾਂ ਉਹ ਡੱਬਾ ਖੋਹਲ ਕੇ (ਡੱਬੇ ਵਿਚਲੀ) ਸੁਗੰਧੀ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। (ਹੇ ਭਾਈ!) ਜੇ ਤੂੰ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈਂ ਕਿ ਤੇਰੇ ਅੰਦਰ ਗੁਣ ਪੈਦਾ ਹੋਣ, ਤਾਂ ਗੁਰਮੁਖਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਗੁਣਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। (ਗੁਰਮੁਖਾਂ ਨਾਲ) ਗੁਣਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ (ਅੰਦਰੋਂ) ਔਗੁਣ ਤਿਆਗ ਕੇ ਜੀਵਨ-ਰਾਹ ਤੇ ਤੁਰ ਸਕੀਦਾ ਹੈ, ਸਭ ਨਾਲ ਪ੍ਰੇਮ ਵਾਲਾ ਵਰਤਾਵ ਕਰ ਕੇ ਤੇ ਭਲਾਈ ਦੇ ਸੋਹਣੇ ਉੱਦਮ ਕਰ ਕੇ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਟਾਕਰੇ ਤੇ ਜੀਵਨ-ਘੋਲ ਜਿੱਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
(ਗੁਰਮੁਖਾਂ ਦੀ ਸੰਗਤਿ ਦੀ ਬਰਕਤਿ ਨਾਲ ਫਿਰ) ਜਿੱਥੇ ਭੀ ਜਾ ਕੇ ਬੈਠੀਏ ਭਲਾਈ ਦੀ ਗੱਲ ਹੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਤੇ ਮੰਦੇ ਪਾਸੇ ਵਲੋਂ ਹਟ ਕੇ ਆਤਮਕ ਜੀਵਨ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਨਾਮ-ਜਲ ਪੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
(ਹੇ ਭਾਈ!) ਜੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਡੱਬਾ ਲੱਭ ਪਏ ਤਾਂ ਉਹ ਡੱਬਾ ਖੋਹਲ ਕੇ (ਡੱਬੇ ਵਿਚਲੀ) ਸੁਗੰਧੀ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।੩।
(ਜਗਤ ਵਿਚ ਅਨੇਕਾਂ ਜੀਵ ਗੁਣ ਵਿਹਾਝ ਰਹੇ ਹਨ, ਅਨੇਕਾਂ ਹੀ ਔਗੁਣ ਕਮਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਆਪਣੀ ਹੀ ਰਚੀ ਖੇਡ ਹੈ) ਪਰਮਾਤਮਾ ਆਪ ਹੀ (ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ) ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਹੋਰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ, (ਤਾਹੀਏਂ) ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇ ਪਾਸ (ਇਸ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿਚ) ਕੋਈ ਗਿਲਾ ਆਦਿਕ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। (ਫਿਰ ਜੋ ਕੁਝ ਉਹ ਪ੍ਰਭੂ ਕਰਦਾ ਹੈ ਠੀਕ ਕਰਦਾ ਹੈ) ਉਹ ਖੁੰਝਿਆ ਹੋਇਆ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਸ ਵਾਸਤੇ (ਕਿਸੇ ਖੁੰਝਾਈ ਬਾਰੇ) ਉਸ ਨੂੰ ਕੁਝ ਆਖਣ ਜਾਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੀ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੀ। ਜੇ ਉਹ ਖੁੰਝਿਆ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਜਾ ਕੇ ਕੁਝ ਆਖੀਏ ਭੀ, ਪਰ ਆਪ ਕਰਤਾਰ ਕੋਈ ਭੁੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ। ਉਹ ਸਭ ਜੀਵਾਂ ਦੀਆਂ ਅਰਦਾਸਾਂ ਸੁਣਦਾ ਹੈ ਉਹ ਸਭ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਕੀਤੇ ਕੰਮ ਵੇਖਦਾ ਹੈ, ਮੰਗਣ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਹੀ ਸਭ ਨੂੰ ਦਾਨ ਦੇਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਦਾਤਾਰ ਜਗਤ ਵਿਚ ਹਰੇਕ ਜੀਵ ਨੂੰ ਦਾਨ ਦੇਂਦਾ ਹੈ। ਹੇ ਨਾਨਕ! ਉਹ ਸਿਰਜਣਹਾਰ ਹੀ ਸਦਾ-ਥਿਰ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਉਹ ਸਭ ਕੁਝ ਆਪ ਹੀ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਕੋਈ ਹੋਰ (ਉਸ ਤੋਂ ਆਕੀ ਹੋ ਕੇ) ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ। ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇ ਪਾਸ ਜਾ ਕੇ ਕੋਈ ਗਿਲਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ।੪।੧।੪।
Hukamnama in Hindi
ੴ सतिगुर प्रसादि ॥ राग सूही छंत महला १ घर ४ ॥ जिन कीआ तिन देखिआ जग धंधड़ै लाया ॥ दान तेरै घट चानणा तन चंद दीपाया ॥ चंदो दीपाया दान हरि कै दुख अंधेरा उठ गया ॥ गुण जंञ लाड़े नाल सोहै परख मोहणीऐ लया ॥ वीवाहु होआ सोभ सेती पंच सबदी आया ॥ जिन कीआ तिन देखिआ जग धंधड़ै लाया ॥१॥ हौ बलिहारी साजना मीता अवरीता ॥ इहु तन जिन सिउ गाडिआ मन लीअड़ा दीता ॥ लीआ त दीआ मान जिन्ह सिउ से सजन किउ वीसरहि ॥ जिन्ह दिस आया होहि रलीआ जीअ सेती गहि रहहि ॥ सगल गुण अवगणु न कोई होहि नीता नीता ॥ हौ बलिहारी साजना मीता अवरीता ॥२॥ गुणा का होवै वासुला कढ वास लईजै ॥ जे गुण होवन्हि साजना मिल साझ करीजै ॥ साझ करीजै गुणह केरी छोड अवगण चलीऐ ॥ पहिरे पटंबर कर अडंबर आपणा पिड़ मलीऐ ॥ जिथै जाए बहीऐ भला कहीऐ झोल अमृत पीजै ॥ गुणा का होवै वासुला कढ वास लईजै ॥३॥ आप करे किस आखीऐ होर करे न कोई ॥ आखण ता कौ जाईऐ जे भूलड़ा होई ॥ जे होए भूला जाए कहीऐ आप करता किउ भुलै ॥ सुणे देखे बाझ कहिऐ दान अणमंगिआ दिवै ॥ दान देए दाता जग बिधाता नानका सच सोई ॥ आप करे किस आखीऐ होर करे न कोई ॥४॥१॥४॥
Hindi Translation
( Jin Kia Tin Dekhia Jag Dhandhrai Laya )
ੴ सतिगुर प्रसादि ॥ रागु सूही छंत महला १ घरु ४ ॥
जिस परमात्मा ने यह जगत् उत्पन्न किया है, उसने ही इसकी देखभाल की है, और उसने ही सब जीवों को सांसारिक धंधों में लगाया है। हे मालिक ! तेरे (नाम रूपी) दान द्वारा मेरे हृदय में प्रकाश हो गया है और मेरे तन में चन्द्रमा रूपी दीपक प्रज्वलित हो गया है। प्रभु की कृपा से चन्द्रमा रूपी दीपक प्रज्वलित होने से अब मेरे हृदय में से दुख एवं अज्ञानता का अंधेरा दूर हो गया है। गुणों की बारात दुल्हे के साथ ही सुन्दर लगती है, जिसने मन को मुग्ध करने वाली दुल्हन को परख कर लिया है। परमात्मा रूपी दुल्हा जीव-रूपी दुल्हन से विवाह करने के लिए पाँच प्रकार की ध्वनियों वाले बाजों सहित बारात लेकर आया है और बड़ी धूमधाम से विवाह हुआ है। जिस परमात्मा ने यह संसार उत्पन्न किया है, उसने ही इसकी देखभाल की है और सब को सांसारिक धंधों में प्रवृत केिया है॥ १॥
हे भाई ! मैं अपने उन सज्जनों एवं मित्रों पर बलिहारी जाता हूँ, जिनका जीवन-आचरण संसार से अलग है। मेरा यह तन जिनसे जुड़ा हुआ है, मैंने उनका मन स्वयं ले लिया है और अपना मन उन्हें दे दिया है। वे सज्जन मुझे क्यों विस्मृत हों, जिनसे मैंने आदर लिया है। जिनके दिखाई देने से मेरे मन में हर्षोल्लास उत्पन्न होता है, में उन्हें पकड़कर अपने दिल से लगाकर रखूं। मेरे सज्जनों में कोई भी अवगुण नहीं है, अपितु सदैव सर्वगुण ही रहते हैं। मैं अपने सज्जनों एवं मित्रों पर बलिहारी हूँ जो जगत् की मोह-माया से परे हैं॥ २ ॥
यदि जीव के पास गुण रूपी सुगंधियों का डिब्बा हो तो उसे उसमें से सुगन्धि लेते रहना चाहिए। यदि उसके सज्जनों के पास गुण हो तो उसे उनसे मिलकर उनके साथ गुणों की भागीदारी करनी चाहिए। यदि सज्जनों के साथ मिलकर गुणों की भागीदारी की जाए तो ही अपने अवगुणों को छोड़कर सन्मार्ग पर चला जाता है। जो व्यक्ति शुभ गुणों को अपना श्रृंगार बनाकर मन के कोमलता रूपी वस्त्र पहनता है, वह कामादिक विकारों को पछाड़ कर जीवन रूपी संग्राम जीत लेता है। ऐसा व्यक्ति जहाँ भी जाकर बैठता है, वह शुभ वचन बोलता है और अवगुणों को छांटकर नाम रूपी अमृत पीता रहता है। यदि जीव के पास गुण रूपी सुगन्धियों का डिब्बा हो तो उसे गुण रूपी सुगन्धि लेते रहना चाहिए॥ ३॥
ईश्वर स्वयं ही सबकुछ करता है, फिर उसके सिवा किसे कहा जाए, क्योंकि उसके अलावा अन्य कोई कुछ कर ही नहीं सकता। उसे शिकायत करने तो ही जाएँ, यदि उसने भूल की हो। यदि वह भूला हुआ हो तो ही जाकर शिकायत करने जाएँ। जगत् का रचयिता कोई भूल नहीं करता। वह जीवों की प्रार्थना सुनता एवं उनके किए कार्यों को देखता है। वह बिना कहे और बिना मॉगे ही जीवों को दान देता रहता है और एक वही सत्य है। जब वह स्वयं ही सबकुछ करता है, फिर उसके अलावा किसे कहा जाए, क्योंकि उसके अतिरिक्त अन्य कोई कुछ भी नहीं कर सकता ॥ ४॥ १॥ ४॥